Προσκοπισμός

Ο προσκοπισμός είναι μια εθελοντική, μη πολιτική παιδαγωγική κίνηση, για νέους ανθρώπους, ανοικτή σε όλους, χωρίς διάκριση καταγωγής, φυλής ή πίστης, με σκοπό να συμβάλλει στην ανάπτυξη των νέων σωματικά, διανοητικά, κοινωνικά και πνευματικά μέσω της αλληλεκπαίδευσης με έμφαση στην υπαίθρια ζωή. Η κίνηση δημιουργήθηκε το 1907 από τον Λόρδο Μπέηντεν Πάουελ και αυτή την στιγμή περιλαμβάνει 18 εκατομμύρια μέλη σε 217 χώρες και περιοχές.

Εμφάνιση

Ο Λόρδος Ρόμπερτ Στίβενσεν Σμιθ Μπέηντεν Πάουελ του Γκίλγουελ ήταν αξιωματικός του Βρετανικού Στρατού και υπηρέτησε στις Ινδίες, το Αφγανιστάν, στη Μάλτα, στη Νότια Αφρική. Έγινε γνωστός με την υπεράσπιση της μικρής πόλης Μέιφκινγκ στη Νότια Αφρική στον πόλεμο μεταξύ των Άγγλων και των Ολλανδών αποίκων. Χάρη στην βοήθεια των μικρών παιδιών σε διάφορες βοηθητικές εργασίες, όπως η μεταφορά πυρομαχικών και τραυματιών, κατάφερε να κρατήσει την πόλη χωρίς να παραδοθεί για 7 μήνες (217 μέρες). Για αυτή την επιτυχία του έγινε ήρωας και ανακηρύχθηκε ο νεώτερος στρατηγός του Ηνωμένου Βασιλείου στα 43 του χρόνια. Αξιοσημείωτο είναι ότι ακόμα και σήμερα οι στρατοί του κόσμου χρησιμοποιούν για την εκπαίδευση των στρατιωτών τους τις βασικές αρχές εκπαίδευσης, που εφάρμοσε στην εποχή του ο Μπέηντεν Πάουελ.

Από την εμπειρία του αυτή έγραψε το βιβλίο "Βοήθημα στην ανίχνευση" το οποίο έγινε επιτυχία και πολλοί δάσκαλοι το χρησιμοποιούσαν στην εκπαίδευση. Οταν αποστρατεύτηκε του ζητήθηκε να προσαρμόσει το βιβλίο, ώστε να είναι κατάλληλο και για μικρότερες ηλικίες κι έτσι το ξαναέγραψε πρόχειρα και το ονόμασε "Ενωμοτίες παιδιών". Σκέφτηκε να βάλει σε εφαρμογή τις ιδέες του και έτσι πραγματοποίησε από τις1 Αυγούστου μέχρι τις 9 Αυγούστου του 1907 μια κατασκήνωση στο μικρό νησί Μπράουνση, που βρίσκεται στα νότια της Αγγλίας. Στη κατασκήνωση αυτή συμμετείχαν 21 αγόρια τα οποία δοκίμασαν για πρώτη φορά τις διάφορες πλευρές του Προσκοπισμού, δηλαδή κατασκηνωτική τεχνική, μαγειρική, ξυλογλυπτική, ορειβασία, ναυαγοσωστική, βραδυνές πυρές κλπ. Το αποτέλεσμα ήταν πολύ καλό, οπότε άρχισε διαλέξεις και τελείωσε το βιβλίο ονομάζοντάς το τελικά "Προσκοπισμός για Αγόρια" το 1908. Υπήρξε τεράστια επιτυχία και ομάδες παιδιών σε όλη την Αγγλία σχημάτιζαν από μόνες τους Προσκοπικές ομάδες ζητώντας τη βοήθειά του.

Παρόλο τον αρχικό σκοπό του να δώσει απλώς ιδέες σε ήδη υπάρχουσες οργανώσεις, τελικά δημιουργήθηκε μια νέα κίνηση. Λόγω της ανάγκης που διέκρινε για εκπαιδευμένους ενήλικες ως αρχηγούς στις ομάδες, ενήργησε το 1919 στην αγορά του πάρκου Γκίλγουελ για εκπαιδευτικό κέντρο και προσκοπική κατασκήνωση. Οι πρώτες προσκοπικές ομάδες δημιουργήθηκαν το 1908 στην Αγγλία και την Ιρλανδία και ακολούθησαν και στις άλλες χώρες της Κοινοπολιτείας, Μάλτα, Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Νότιος Αφρική αλλά και αλλού όπως στην Χιλή. Το πρώτο Τζάμπορη (Jamboree), δηλαδή η πρώτη παγκόσμια προσκοπική συγκέντρωση έγινε το 1910 στο Λονδίνο με 10.000 παιδιά. Το 1910 υπήρχαν προσκοπικές ομάδες στην Σιγκαπούρη, Σουηδία, Δανία, Γαλλία, Ρωσία, Φινλανδία, Γερμανία, Νορβηγία,Μεξικό, Αργεντινή, Ελλάδα και Ηνωμένες Πολιτείες. Ιδρύθηκαν επίσης για τα κορίτσια και ομάδες Oδηγών οι οποίες αποτελούν τον "θηλυκό" Προσκοπισμό.

Χαρακτήρας

Ο Προσκοπισμός είναι μη-πολιτικός με την έννοια ότι δεν εμπλέκεται στον αγώνα για εξουσία ούτε συνδέεται με κανένα πολιτικό κόμμα ή οργάνωση. Αυτός ο μη πολιτικός χαρακτήρας αποτελεί καταστατική προϋπόθεση για όλες τις εθνικές οργανώσεις και έχει γίνει αιτία να απορριφθούν από το Παγκόσμιο Προσκοπικό Γραφείο Προσκοπικές οργανώσεις που χειραγωγούνταν πολιτικά. Αντίθετα οι πρόσκοποι ενθαρρύνονται να συμμετέχουν και να παίρνουν ενεργό μέρος στις δραστηριότητες της κοινωνίας, στην οποία ζούνε.

Οι συμμετέχοντες στον Προσκοπισμό προσέρχονται εθελοντικά τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες, αποδεχόμενοι τις αρχές του Προσκοπισμού. Οι ενήλικες είναι συνήθως παλιοί Πρόσκοποι και δεν αμείβονται. Στις Προσκοπικές οργανώσεις γίνονται δεκτά αγόρια και κορίτσια, εκτός από ορισμένες εθνικές οργανώσεις όπου γίνονται δεκτά μόνο αγόρια.

Σκοπός

Ο Προσκοπισμός είναι μία εθελοντική, μη κομματική, παιδαγωγική κίνηση για νέους ανθρώπους, ανοικτή σε όλους, χωρίς διάκριση καταγωγής, φυλής ή πίστης, σύμφωνα με το Σκοπό, τις Αρχές και την Μέθοδο που καθόρισε ο Ιδρυτής. Σκοπός της Προσκοπικής Κίνησης είναι να συμβάλλει στην ανάπτυξη των νέων ώστε να αξιοποιήσουν πλήρως τις σωματικές, διανοητικές, κοινωνικές και πνευματικές τους ικανότητες, να παραδώσει δηλαδή στην κοινωνία άξιους, χρήσιμους, ηθικούς και υπεύθυνους πολίτες.

Αποστολή του Προσκοπισμού είναι να συνεισφέρει στην εκπαίδευση των νέων, μέσω ενός συστήματος αξιών βασισμένου στην Προσκοπική Υπόσχεση και Νόμο, να βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου, όπου οι άνθρωποι ολοκληρώνονται σαν άτομα και διαδραματίζουν έναν εποικοδομητικό ρόλο στην κοινωνία.

Θεμελιώδεις Αρχές

Ο Προσκοπισμός βασίζεται σε τρεις γενικές Αρχές, που αντιπροσωπεύουν τους θεμελιώδεις νόμους και το πιστεύω του. Αυτά αναφέρονται ως "Καθήκον προς τον Θεό", "Καθήκον προς τους άλλους" και "Καθήκον προς τον εαυτό μας."

• Καθήκον προς τον Θεό: "εμμονή στις πνευματικές αξίες, πίστη στη θρησκεία, που τις εκφράζει και αποδοχή των υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτή." Πρέπει να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με τον τίτλο, στο κείμενο δε χρησιμοποιείται η λέξη "Θεός", για να διευκρινιστεί ότι η πρόταση καλύπτει επίσης και Θρησκείες οι οποίες δεν είναι μονοθεϊστικές, όπως ο Ινδουισμός ή εκείνες οι οποίες δεν αναγνωρίζουν ένα προσωπικό Θεό, όπως ο Βουδισμός.
• Καθήκον προς τους άλλους: "αφοσίωση στη χώρα σου σε αρμονία με την προώθηση της τοπικής, εθνικής και διεθνούς ειρήνης, κατανόησης και συνεργασίας" και "συμμετοχή στην ανάπτυξη της κοινωνίας, με αναγνώριση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ανάπτυξης του φυσικού κόσμου."
• Καθήκον προς τον εαυτό μας: "υπευθυνότητα για την ανάπτυξη του εαυτού", δηλαδή ότι ο άνθρωπος πρέπει να αναλαμβάνει υπευθυνότητα για την ανάπτυξη των δικών του δυνατοτήτων.

Μέσο για την διατύπωση αυτών των αρχών με κατανοητό και ελκυστικό τρόπο για τους νέους είναι η Υπόσχεση και ο Νόμος, τα οποία έχουν όλες οι Προσκοπικές οργανώσεις.

Μέθοδος

Η Προσκοπική Μέθοδος Διαπαιδαγώγησης είναι ο τρόπος τον οποίο χρησιμοποιεί ο Προσκοπισμός για να επιτύχει τους εκπαιδευτικούς του σκοπούς. Η Μέθοδος αυτή είναι ενιαία για όλους τους κλάδους., βασίζεται στην αυτοεκπαίδευση, την προοδευτικότητα, την αυτενέργεια.

Τα βασικά συστατικά της είναι εφτά αλληλένδετα στοιχεία τα οποία συνθέτουν την Προσκοπική Μέθοδο Διαπαιδαγώγησης:

1. Ο Νόμος και η Υπόσχεση, που εισάγουν ένα πλαίσιο ηθικών αρχών.
2. Η μάθηση μέσα από την πράξη
3. Η δράση σε μικρές ομάδες
4. Το συμβολικό πλαίσιο, που δημιουργεί το ιδιότυπο Προσκοπικό περιβάλλον και αναπτύσσει το Προσκοπικό πνεύμα
5. Το προοδευτικό σύστημα ατομικής προόδου
6. Η φύση και η ζωή στη φύση
7. Η υποστήριξη των ενηλίκων και το προσωπικό παράδειγμα.

Έμβλημα

Έμβλημα του προσκοπισμού είναι ένα fleur-de-lis (δηλαδή άνθος κρίνου) ή τριφύλλι σε μοβ φόντο, κυκλωμένο από ένα σχοινί το οποίο συμβολίζει την παγκοσμιότητα της Προσκοπικής κίνησης ενώ στο κάτω μέρος είναι δεμένο με τον κόμπο του Ηρακλή (σταυρόκομπο), σύμβολο παγκόσμιας προσκοπικής αδελφοσύνης και ενότητας. Το κρίνο είναι σχεδιασμένο με τον τρόπο που χρησιμοποιούνταν στις παλιές πυξίδες για να δείχνει τον Βορρά. Τα τρία σκέλη αντιπροσωπεύουν τα καθήκοντα προς τον Θεό, τον εαυτό και τους άλλους και το κορδόνι την ενότητα της προσκοπικής κίνησης και τα δύο αστέρια αντιπροσωπεύουν το Νόμο και την Υπόσχεση.

Υπόσχεση του Προσκόπου

Υπόσχομαι στην τιμή μου
να εκτελώ το καθήκον μου προς το Θεό και την Πατρίδα
να βοηθώ κάθε άνθρωπο σε κάθε περίσταση και
να τηρώ το Νόμο των Προσκόπων.

Νόμος του Προσκόπου

1. Ο Πρόσκοπος λέει την αλήθεια και κρατά το λόγο του.
2. Ο Πρόσκοπος είναι δίκαιος, άξιος να τον εμπιστεύονται, ξέρει να πειθαρχεί και να τηρεί τους Νόμους.
3. Ο Πρόσκοπος είναι χρήσιμος στην οικογένειά του και την κοινωνία.
4. Ο Πρόσκοπος είναι φίλος κι ευγενής προς όλους κι αδελφός με κάθε Πρόσκοπο.
5. Ο Πρόσκοπος σέβεται τον εαυτό του και τους άλλους, προσέχει τα λόγια και τις πράξεις του.
6. Ο Πρόσκοπος αγαπά τη φύση και προστατεύει το περιβάλλον.
7. Ο Πρόσκοπος είναι εύθυμος και αισιόδοξος.
8. Ο Πρόσκοπος είναι οικονόμος και φροντίζει για την καλή χρήση του χρόνου.
9. Ο Πρόσκοπος είναι εργατικός και προοδεύει με τις ικανότητές του.
10. Ο Πρόσκοπος είναι αποφασιστικός, έχει θάρρος και αυτοπεποίθηση κι αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του.

Προσκοπικό ρητό

Έσo έτοιμος/ Be Prepared/ Allzeit Bereit

Πάντα Μπρος

Αίεν Αριστεύειν (δοσμένο από τον Ελευθέριο Βενιζέλο στους Έλληνες Προσκόπους)

Πάντα Πρόθυμοι (ρητό Λυκοπούλων)

Καλό Κυνήγι (ευχή για καλή συνέχεια).

Τσανουσίδης Βασίλης